Zuurgraad (pH) (deel 1)

De zuurgraad, in het vervolg aangeduid met pH is één van de belangrijkste waterwaardes om in de gaten te houden. pH is een Latijnse afkorting van pondes Hydogenia wat zoiets als de kracht of het gewicht (pondes) van waterstof (Hydrogenia) betkent. Dat waterstof krachtig is kun je wel bedenken als je erbij stilstaat dat er auto’s op kunnen rijden en er zelfs atoombommen van worden gemaakt. De chemische benaming van waterstof is H+. Feitelijk meet je dus de hoeveelheid H+ als je de pH meet.

Schaalverdeling

De pH schaal loopt van 0 tot 14. De reden hiervoor zal ik u besparen, maar wat van belang is om te weten is dat een pH van 0 extreem zuur en een pH van 14 extreem basisch (of alkalisch) is. Een fles zoutzuur heeft (afhankelijk van de concentratie) bijvoorbeeld een pH van 1, terwijl gootsteenontstopper al snel boven de 13 zit. Een pH van 7 (precies in het midden van de schaal) noemen we neutraal (niet zuur en niet alkalisch). De schaalverdeling is op twee manieren misleidend:

⦁ Ten eerste, als we iets erg zuur vinden, dan zijn we geneigd te zeggen dat iets een hoge zuurgraad heeft, waardoor je zou kunnen denken dat iets zuurder wordt naarmate de pH toeneemt. Het is echter precies tegengesteld. Als de pH daalt, wordt het water zuurder.

⦁ Ten tweede moeten we rekening houden met het feit dat de schaalverdeling logaritmisch is. Een verlaging van één pH punt maakt het water 10 keer zuurder. Een verlaging van 2 pH punten maakt het water 100 keer (10x10) zuurder. Enzovoort. Als je denkt dat er niets aan de hand is als je pH een punt daalt (“ach, het is maar één puntje”), heb je het dus min. Een factor tien heeft een enorme invloed!

De invloed van Waterstof

Zoals al geschreven meet de pH de invloed van waterstof (H+) in het water. Eigenlijk de verhouding tussen H+ en OH-. Een toename van H+ betekent een afname van de pH. Waterstof heeft dus een verzurend effect op de vijver. Een afname van H+ betekent dus een stijging van de pH. Bij een pH van 7 zijn er net zoveel H+ ionen als OH- ionen in het water aanwezig

In het artikel over nitrificatie heb ik aangegeven dat er door de omzetting van ammonia, via nitriet naar nitraat veel H+ vrijkomt. De werking van onze biologische filter zorgt er dus voor dat het water zuurder wordt. Hoe dat precies zit heb ik beschreven in het KH-artikel. We zullen dus voldoende water moeten verversen om de KH op niveau te houden en daarmee een daling van de pH (pH crash) te voorkomen.

De ideale pH
Onze vijvervissen prefereren een pH tussen de 7 en 8, waarbij het heel belangrijk is dat deze stabiel blijft gedurende de dag. Een pH van onder de 5 is dodelijk voor de meeste vijvervissen. Dit geldt ook voor een pH boven de 10. We streven dus naar een stabiele pH tussen de pH 7 en de pH 8. Hoe we dat kunnen bereiken beschrijf ik in een volgend artikel.

Auteur: Joop van Tol (www.koitoday.nl)