Diagnose: Microscopisch Onderzoek (deel 2)

Wanneer we de juiste microscoop voor ons doel hebben gevonden, kan het onderzoek starten. We beginnen met het nemen van een afstrijkje en afhankelijk van de symptomen kunnen we vervolgens ook een kieuwbiopt nemen en de ontlasting controleren. In een volgend artikel gaan we behandelen hoe je dit alles met de microscoop onderzoekt.

Afstrijkje maken

Wanneer we een vis op de juiste wijze in een bowl of meetbak hebben geplaatst, gaan we met het objectglaasje wat slijm van de huid afschrapen. Geslepen en afgeronde objectglaasjes geven minder kans op schade, maar zijn in aanschaf duurder. Vind je het eng om een objectglaasje te gebruiken, neem dan een plastic koffielepeltje op iets dergelijks. Dit laatste heeft wel tot nadeel dat je het propje slijm daarna alsnog op je objectglaasje moet zien te dirigeren.

Een afstrijkje maken gaat het makkelijkst als je de vis op haar rug draait, ze blijft dan doorgaans veel rustiger liggen. Dit doe je door de vis eerst aan jouw kant tegen de wand te drukken en dan de bovenkant van de rug van je af te duwen. Vervolgens klem je de vis weer tegen de wand. De vis ligt nu onderstboven geklemd tegen de dichtstbijzijnde wand van de bak. Met je linkerhand/arm houd je de vis op zijn plaats en met de rechterhand maak je het afstrijkje. De beste plek om een afstrijkje te maken in vlak achter de kieuwen en bij de cloaca (de opening waardoor de vis poept en plast). Bij de kieuwen heb je namelijk kans om ook kieuwparasieten te treffen en rond de cloaca is een plek waar parasieten zich doorgaans graag ophouden. Gebruik de lange kant van het objectglaasje en schraap (met de druk die je gebruikt om met een pen te schrijven) een beetje slijm van de huid. Niet te veel! De vis kan vervolgens worden vrijgelaten.

Manoeuvreer nu met het afdekglaasje het slijm naar het midden van het objectglaasje. Voeg een druppel water toe en plaats het afdekglaasje op het slijmpropje en druk het voorzichtig aan. Als je het goed gedaan hebt bestaat de oppervlakte onder het afdekglaasje nu uit ongeveer een derde tot de helft uit slijm en de rest uit water. Die zones met water zijn belangrijk, want parasieten zijn het beste te ontdekken in het overgangsgebied tussen slijm en water. Droog de onderkant van het objectglaasje af met een stukje keukenrol, anders gaat het plakken op de microscooptafel. Je preparaat is nu klaar voor het microscopisch onderzoek.

Strijk per vijver, bij een vermoeden van een parasitaire uitbraak, een drietal vissen af, om een goed beeld te krijgen van de situatie. De ene vis zal zwakker zijn dan de andere en meer parasieten bij zich dragen.

Beide microscopen zijn geschikt voor de koihobby, de keus is aan jou. Verwar een binoculaire microscoop niet met een stereomicroscoop, deze laatste is niet geschikt voor onze hobby!

Een kieuwbiopt maken

Sommige parasieten hebben een voorkeur voor de kieuwen. Om deze te ontdekken zul je een stukje kieuw onder de microscoop moeten bekijken. Als je dit niet durft, laat dit dan over aan een deskundige! Je zult de vis moeten verdoven, waarna je haar weer op de rug draait en met je linker duim de kieuw openhoudt en met je linkerhand de vis iets boven water tilt. Met je rechterhand knip je met een verbandschaartje ongeveer een één tot twee mm2 van het uiteinde van een kieuw af. Dit druk je een beetje plat op je objectglaasje (voeg een paar druppels water toe) bij het plaatsen van het afdekglaasje. Vervolgens kun je het resultaat onder de microscoop bekijken.

Ontlasting

Bij een vermoeden van darmparasieten kun je ook wat ontlasting onder de microscoop bekijken. Gebruik hiervoor uitsluitend verse ontlasting! Ontlasting uit je filter of wat al een poosje in de vijver dobbert barst van het microscopisch leven en kan je op het verkeerde been zetten omdat je een parasiet meent te herkennen. Verse ontlasting verkrijg je door een vis in de bowl om te draaien en een masserende beweging te maken vanaf de kop naar de cloaca. Met wat geluk verkrijg je zo verse ontlasting. Plaats een stukje op je objectglaasje, voeg een paar druppels water toe en druk het voorzichtig plat met je afdekglaasje. Je preparaat is nu klaar voor het microscopisch onderzoek.