Parasieten: Karperluis

Argulus Foliaceus of karperluis is een kreeftachtige of crustacea (schaaldiertje) vallend onder de Branchiura klasse. Kreeftachtigen zijn meercellige, dierlijke, eierleggende organismen die zich geslachtelijk voortplanten. De naam karperluis is enigszins misleidend, daar het ook op tal van andere vissen kan voorkomen, tot aan brakwatervissen toe. De voorkeur ligt echter bij karperachtigen waaronder ook de goudvis kan worden geschaard.

Besmetting

Argulus wordt vaak in de vijver geïntroduceerd door het geven van levend voer, gevangen in een water waar karperachtigen voorkomen, het in de vijver zetten van planten of stenen uit een andere visvijver, of door introductie van nieuwe (besmette) vissen in de vijver. Theoretisch zouden eitjes ook via migrerende dieren kunnen worden verspreid.

Beschrijving

Argulus beschikt over een gemene angel. Deze bevindt zich tussen de ogen en kan bij een kleine vis in één steek dodelijk kan zijn. De karperluis hecht zich met twee zuignappen en tal van andere extremiteiten vast aan de vis en doorboort de opperhuid (epidermis) van de vis met de angel. Vervolgens wordt gif ingespoten en wordt weefsel/bloed opgezogen. De achtergebleven wonden genezen moeilijk en kunnen een bron van secundaire aandoeningen vormen.

Kenmerken

Argulus kan worden beschreven als een transparant, groenig kreeftje met zwarte vlekjes. Het heeft een ovaal, afgeplat lichaam met daarin twee grote ogen. Het heeft acht pootjes (vier paar) en een in tweeën gedeeld achterlijf, dat als roer fungeert. Met behulp van de borstelige pootjes is de karperluis in staat om zwemmend van de ene vis naar de andere over te gaan, bovendien kan het zich hiermee voortbewegen over het vissenlichaam. Het diertje is met het blote oog zichtbaar en kan tot ongeveer acht millimeter groot worden. Bevestiging via microscopisch onderzoek is wenselijk.

Cyclus

De levenscyclus is, net als bij veel andere koudwaterparasieten, sterk afhankelijk van de temperatuur. Na de paring op het vissenlichaam verlaat het vrouwtje de vis en legt 100 tot 400 citroengele eitjes op vaste objecten en planten in de vijver. Hierna sterft het vrouwtje. Na enkele weken (afhankelijk van de temperatuur) komen de eitjes uit. De jongen zwemmen in de eerste levensfase vrij rond. Pas na een aantal verschalingen zoeken de vrouwtjes een gastheer (vis). Hierop parasiteren ze tot ze na ongeveer twee maanden geslachtsrijp zijn.

Behandeling

Bij een gering aantal prefereer ik een biologische methode. Tip grote exemplaren aan met zuivere alcohol of verzadigde zoutoplossing (gebruik hiervoor een wattenstaafje). Verwijder ze vervolgens met een stompe pincet. Hierdoor kun je de cyclus doorbreken. Bij een massale infectie zal naar pesticide moeten worden uitgeweken. Pas hiermee op, dit zijn gevaarlijke en schadelijke middelen.

Auteur: Joop van Tol (www.koitoday.nl)